Met dank aan Ruben Krul.

In oktober 2018 introduceerde Lidl haar eigen biermerk Kordaat. Grolsch meent dat het merk Kordaat qua naam en uiterlijk wel heel erg lijkt op haar eigen bier Kornuit (dat al sinds 2013 verkocht wordt) en is van mening dat de Lidl daarom inbreuk maakt op haar merkrecht.

Merkenrecht

Allereerst de achtergrond. Een merk in juridische zin is een teken waarmee producten (waren of diensten) zich kunnen onderscheiden van andere producten. Een merk kan gevormd worden door onder andere tekeningen, letters, kleuren en vormen. Kornuit is een merk van Grolsch en Kordaat is een merk van Lidl. Zij duiden met die merken hun respectievelijke bieren aan en onderscheiden zich daarmee van elkaar en andere concurrenten in de markt. Het merk Kornuit is door Grolsch voor bieren en horecadiensten geregistreerd bij het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom. Bij dit bureau heeft Grolsch zowel een woordmerk als een beeldmerk vastgelegd. Lidl heeft een afbeelding met o.a. het woord Kordaat geregistreerd als Benelux-beeldmerk.

Als een organisatie een merk heeft ingeschreven is zij in beginsel de enige die dat merk mag gebruiken ter onderscheiding van bepaalde waren of diensten. De merkhouder kan optreden tegen schendingen van haar merkrecht, bijvoorbeeld omdat een andere organisatie een teken gebruikt dat te veel lijkt op het ingeschreven merk. Volgens artikel 2.20 van het Benelux-verdrag inzake de Intellectuele Eigendom is (vrij vertaald) van schending van het merkrecht sprake:

a) Als het teken dat de ander gebruikt gelijk is aan het ingeschreven merk en gebruikt wordt voor dezelfde producten en diensten;

b) Als het teken van de ander gelijk is aan of overeenstemt met (het lijkt er in grote mate op) het ingeschreven merk, het gebruikt wordt voor dezelfde of overeenstemmende producten én daardoor bij de consument verwarring kan ontstaan tussen beide producten. Er is sprake van verwarringsgevaar wanneer consumenten de betrokken producten verwarren met elkaar of wanneer consumenten denken dat de producten van dezelfde onderneming komen;

c) Als het teken van de ander gelijk is aan of overeenstemt met het ingeschreven merk, het wordt gebruikt voor producten die niet gelijk zijn aan de producten waarvoor het merk ingeschreven is, en door gebruik van dat teken ongerechtvaardigd voordeel wordt behaald uit (de ander probeert dan mee te liften op de bekendheid van het andere merk) of afbreuk wordt gedaan aan de reputatie van het merk (imagoschade) doordat consumenten een verband leggen tussen de twee merken;

d) Als het teken zonder geldige reden wordt gebruikt voor een ander doel dan het onderscheiden van producten en door gebruik van dat teken ongerechtvaardigd voordeel wordt behaald uit of afbreuk wordt gedaan aan de reputatie van het merk.

Kornuit / Kordaat

In de Kornuit-zaak werd door de rechter (met name) getoetst aan de voornoemde gronden b en c.

De rechter onderzoekt eerst de grond genoemd onder b: is er sprake van verwarringsgevaar tussen Kornuit en Kordaat? Of tussen twee merken zodanige overeenstemming bestaat dat er verwarring bij consumenten kan ontstaan, wordt beoordeeld aan de hand van visuele (hoe ziet het eruit?), auditieve (hoe spreek je het uit of hoe klinkt het?) en begripsmatige (wat betekent het?) karakteristieken. Er is mogelijk pas sprake van een inbreuk op het merkenrecht, indien de totaalindrukken van de twee merken hetzelfde zijn. Is de rechter van mening dat de indrukken die de beide merken achterlaten verschillend zijn, dan is er geen sprake van een merkinbreuk. De rechter oordeelt in de Kornuit-zaak dat de totaalindrukken verschillend zijn, en dus dat er geen sprake is van een merkinbreuk. De voorzieningenrechter overweegt daartoe als volgt:

De rechter beoordeelt eerst de begripsmatige karakteristieken. Kornuit en Kordaat hebben beide een andere betekenis. Kornuit betekent ‘vriend’, terwijl kordaat voor ‘vastberadenheid’ staat. Lidl heeft echter niet aannemelijk gemaakt dat de meerderheid van de mensen van deze betekenissen op de hoogte is. De rechter velt daarom geen oordeel over de begripsmatige overeenstemming.

Vervolgens kijkt de rechter naar auditieve karakteristieken. De rechter is van mening dat Kornuit en Kordaat in dat opzicht onvoldoende overeenstemmen. De klemtoon ligt immers op de laatste lettergreep en de klanken daarvan verschillen heel erg (‘nuit’ tegenover ‘daat’).

Als laatste komen de visuele overeenkomsten aan de orde. De eerste drie letters van beide merken zijn gelijk, en beiden eindigen met een t, maar de gedeeltes ‘nui’ en ‘daa’ zorgen ervoor dat de totaalindruk van de woordmerken niet hetzelfde is. Ook wat betreft de beeldmerken oordeelt de rechter dat er geen sprake is van een zelfde totaalindruk. Er zijn namelijk meerdere elementen in de beeldmerken die verschillen. Daarbij wordt gekeken naar het lettertype, het gebruik van hoofdletters, de richting, de toevoeging van het woord ‘pilsener’, de toevoeging van een tekening, de toevoeging van figuren en de toevoeging van kleuren.

Samenvattend meent de voorzieningenrechter dat er te weinig overeenstemming of gelijkenis tussen de twee merken bestaat om te kunnen spreken van verwarringsgevaar tussen K beide merken.

Vervolgens gaat de rechter in op de vraag of de kans bestaat dat consumenten een verband leggen tussen Kordaat en Kornuit (grond c). Nu de voorzieningenrechter reeds hiervoor heeft overwogen dat er van overeenstemming / gelijkenis geen of onvoldoende sprake is, komt hij tot de conclusie dat de er geen reden is om aan te nemen dat het publiek een verband legt tussen Kornuit en Kordaat. Ook op die grondslag slaagt de eis van Grolsch dus niet.

De uitspraak vindt u overigens hier.

En dus...

Naar voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter maakt Lidl geen inbreuk op het merkrecht van Grolsch. Zij mag derhalve vooralsnog gewoon bier blijven verkopen waarop haar merk Kordaat prijkt. Het is echter niet uitgesloten dat Grolsch door zal blijven procederen en dat wij u in de toekomst mogelijk anders moeten berichten. Wij houden u daarvan uiteraard op de hoogte.