De databank voor en door Innovatieve meesters

Het merkenrecht roept in de praktijk veel vragen op. Wat is een merk precies? Wat mag wel en wat niet? En hoe voorkomt u conflicten? In dit artikel krijgt u antwoord op de meest gestelde vragen over het merkenrecht. Zodat u snel inzicht krijgt in het onderwerp, uw rechten en de valkuilen die uw organisatie kunnen tegenkomen.

Houdt uw onderneming zich bezig met het maken en verhandelen van gebruiksvoorwerpen, zoals een pen of een strijkijzer? Dan wilt u niet alleen dat uw product goed werkt, maar ook dat het zich onderscheidt van concurrenten. Dat kan bijvoorbeeld door te variëren op uiterlijke vormgeving (ook wel design). Zo zal de consument een mooi ontworpen pen of strijkijzer wellicht eerder aanschaffen. Er kan veel tijd, geld en inspanning gaan zitten in het ontwerpen van producten. Daarbij wilt u niet dat de concurrent deze vormgeving namaakt. Welke rechten heeft u om namaak van de vormgeving van uw producten te voorkomen? Hoe beschermt u uw ‘productvormgeving’ (of product design)? Daar gaan wij in deze blog nader op in. 

Collega’s Mirjam Elferink en Rik Groteboer schreven samen een annotatie (inhoudelijk commentaar) in het tijdschrift Berichten Industriële Eigendom bij het NOB-arrest van het Europese Hof van Justitie van 6 maart 2025. In de annotatie concentreren Mirjam en Rik zich op de vraag of, en zo ja hoe dit arrest impact heeft op de wettelijke constructie van het fictief makerschap zoals bepaald in de Auteurswet en het BVIE. Benieuwd geworden naar de annotatie? Lees het hier.

Het merkenrecht is een intellectueel eigendomsrecht. Het regelt hoe ondernemingen hun naam, logo of productvorm kunnen beschermen en zich daarmee kunnen onderscheiden van anderen. Een merk kan daarmee erg belangrijk zijn. Een merk kan zo populair zijn, dat er concurrenten zijn die zich maar al te graag willen associëren met dat merk en een soort gelijk teken gaan gebruiken. Maar is een soortgelijk teken (merk) automatisch altijd een inbreuk op het geregistreerde merk? In een recent gewezen uitspraak van de rechtbank Den Haag wordt antwoord op deze vraag gegeven. 

Een merkenrecht is niet oneindig en vervalt, behoudens de verlengingsmogelijkheden, na tien jaar. Echter, afhankelijk van uw handelwijze kunnen er gedurende deze tien jaar ook beperkingen ten aanzien van uw merkenrecht gaan gelden. Dit wilt u natuurlijk als ondernemer zoveel mogelijk voorkomen. In een recent gewezen zaak deed een concurrent een beroep op een van deze beperkingen, maar zonder succes. Indien u 5 jaar lang niet optreedt tegen gebruik van uw merk of een soortgelijk teken door een andere onderneming, dan kan het zo zijn dat u dit gebruik niet meer kunt verbieden. U heeft dan uw merkenrecht als het ware verspeeld, door te lang stil te zitten. Dit wordt juridisch aangeduid als ‘rechtsverwerking’. Het is dus erg belangrijk dat u actief optreedt tegen mogelijke inbreukmakers. Daar helpen wij u graag bij. In deze zaak heeft de rechter omstandigheden verduidelijkt met betrekking tot een beroep op rechtsverwerking. 

Concurrerende bedrijven bieden per definitie vergelijkbare producten of diensten aan. Concurreren is in principe toegestaan en nabootsen van elkaar tot op zekere hoogte ook. Maar wat als uw concurrent een deel van uw website kopieert, door bijvoorbeeld dezelfde informatie te gebruiken? Dat zou mogelijk onrechtmatig zijn of inbreuk maken op bijvoorbeeld uw auteursrechten. In dit artikel gaan we deze kwestie bekijken vanuit het databankenrecht. Want mogelijk is dit kopiëren van uw concurrent in strijd met uw databankrechten. Op dat idee kwam een bedrijf dat handelt in tractoronderdelen en dat informatie van haar website gekopieerd zag worden door een concurrent. Biedt het databankenrecht een reële mogelijkheid om kopieergedrag tegen te gaan? Hoe de rechter daarover dacht, leggen we hieronder uit, zodat u daar mogelijk uw voordeel mee kunt doen. 

Kate Bush, Tori Amos, New Order, Hans Zimmer, Pet Shop Boys, Billy Ocean en nog duizend andere artiesten uit het Verenigd Koninkrijk hebben op 25 februari 2025 een protestalbum uitgebracht, getiteld ‘Is This What You Want?’. Met dit album verzetten zij zich tegen potentiële nieuwe Britse wetgeving, die het voor AI-bedrijven makkelijker zal maken om auteursrechtelijk beschermd materiaal – zoals liedjes – automatisch van het internet te verzamelen (‘schrapen’), zonder daarbij inbreuk te maken. Deze liedjes kunnen vervolgens worden gebruikt als trainingsdata om een nieuw AI-model mee te trainen, bijvoorbeeld een AI-model dat zelf liedjes kan maken. 

Sinds 2025 is uw organisatie op grond van de regels uit de nieuwe Europese AI-verordening verplicht om de zogenaamde AI-geletterdheid in uw organisatie te stimuleren. AI-geletterdheid houdt onder meer in dat alle organisaties die artificiële intelligentie maken of inzetten, gehouden zijn hun medewerkers te trainen in de juridische en technische aspecten van kunstmatige intelligentie. En daarvan is eerder sprake dan u denkt; Want gebruikt uw organisatie niet al ChatGPT, Co-pilot of andere AI-tools? De AI-act is daarom vrijwel zeker óók op u van toepassing. 

Veel organisaties maken gebruik van een logo voor herkenning in de markt. Denk bijvoorbeeld aan Nike met haar bekende ‘swoosh’-logo. Of aan Thuisbezorgd, Waarbij u ongetwijfeld gelijk aan het fel oranje logo moest denken. In een kwestie die laatst voor de rechter kwam, had ee gezin het logo van hun zwemvereniging zonder toestemming bewerkt en gemaild naar leden van de zwemvereniging. Dat kon weliswaar humoristisch óf als kritische noot bedoeld zijn, maar de zwemvereniging kon er in ieder geval niet om lachen. Maar hoe zit dat eigenlijk juridisch? Is het gebruiken of aanpassen van een logo eigenlijk zo maar toegestaan? Deze vraag stond centraal in onderstaande uitspraak. Alvorens ik de uitspraak bespreek vermeld ik kort iets over de beschermingsomvang van een logo.