Biedt u binnen de Europese Unie digitale diensten aan? Bent u clouddienstverlener, hostingprovider of levert u (andere) internet infrastructuurdiensten aan? Dan krijgt u mogelijk te maken met de nieuwe Europese regels over het verkrijgen van elektronisch bewijs in strafzaken (‘e-evidence’). Op grond van (de voorstellen voor) een nieuwe Europese verordening en richtlijn kunnen justitiële autoriteiten van EU-lidstaten gemakkelijker data opvragen bij aanbieders van digitale diensten in het buitenland.
De Europese Raad heeft op 7 december 2018 een standpunt ingenomen over het voorstel voor de Europese verordening. Het Europees Parlement zal zich er nu over gaan buigen. Het voorstel van de hiermee samenhangende Europese richtlijn is nog een bespreekpunt bij de Europese Raad en laten wij in deze blog verder buiten beschouwing. Wat betekenen deze nieuwe regels voor u?
Nieuwe regels elektronisch bewijs in strafzaken?
Justitiële autoriteiten van EU-lidstaten kunnen door de nieuwe regels een zogeheten ‘Europees verstrekkingsbevel’ en een ‘Europees bewaringsbevel’ uitvaardigen. Daarmee kunnen zij elektronisch bewijsmateriaal opvragen of veiligstellen bij aanbieders van digitale diensten in het buitenland. Nederlandse aanbieders van digitale diensten binnen de Europese Unie kunnen bijvoorbeeld van de Duitse of Franse autoriteit een dergelijk bevel krijgen.
Voor wie geldt dit?
Wanneer u een aanbieder van digitale diensten binnen de Europese Unie bent, krijgt u mogelijk te maken met deze nieuwe regels ter zake elektronisch bewijs in strafzaken. Onder digitale diensten vallen onder meer:
Het maakt niet uit waar u gevestigd bent of waar u de data opslaat. De nieuwe regels gelden voor alle digitale dienstaanbieders die hun diensten binnen de Europese Unie aanbieden. Dat betekent dat ook aanbieders die in de Verenigde Staten zijn gevestigd, maar die binnen de Europese Unie digitale diensten aanbieden, eveneens een dergelijk Europees verstrekkings- of bewaringsbevel kunnen krijgen.
Europees verstrekkings- en bewaringsbevel
De buitenlandse opsporingsdienst of justitie kan u een Europees verstrekkingsbevel en/of bewaringsbevel geven. Voorwaarde hierbij is dat dit bevel betrekking heeft op een specifieke en concrete strafprocedure of strafbare feiten, waarbij degene om wiens data het gaat betrokken is. Een algemeen verstrekkings- of bewaringsbevel dat ziet op alle data waarover u de beschikking heeft van een ongelimiteerd aantal personen is derhalve niet toegestaan.
Een dergelijk bevel kan worden geven voor elk strafbaar feit Dit betreffen dan de minder gevoelige gegevens, bijvoorbeeld de naam, IP-adres, facturatie- en betalingsgegevens en gegevens over de aanvang en beëindiging van toegangssessies. Daarnaast kan de opsporingsdienst/justitie voor een aantal specifieke strafbare feiten bevelen om ook transactie- en inhoudsgegevens van de betrokken persoon te verstrekken. Transactie- en inhoudsgegevens zijn wat gevoeliger van aard en hebben betrekking op onder meer de locatiebepaling en de inhoud van “verzenden/ontvangen berichten” alsmede de inhoud van e-mails, sms’jes en berichten op social media. Gezien de gevoelige aard van transactie- en inhoudsgegevens kunnen deze alleen worden opgevraagd voor:
Indien u een Europees verstrekkingsbevel ontvangt, dan moet u binnen tien dagen de gevraagde data aan de opvragende autoriteit te verstrekken. In noodgevallen zelfs binnen zes uur.
Ontvangt u een Europees bewaringsbevel, dan dient u de gevraagde data voor de justitiële autoriteit te bewaren. Deze autoriteit kan voor alle strafbare feiten een Europees bewaringsbevel geven wanneer dat nodig is om te voorkomen dat gegevens worden verwijderd, gewist of gewijzigd. De data hoeven in principe niet langer dan 60 dagen te worden bewaard, tenzij de opvragende autoriteit bevestigt dat een begin is gemaakt met een aansluitend Europees verstrekkingsbevel. Aansluitend op een Europees bewaringsbevel kan dus mogelijk ook een verstrekkingsbevel worden opgelegd.
Moet u gehoor geven aan zo’n Europees verstrekkings- of bewaringsbevel?
U dient in principe altijd gehoor te geven aan een Europees verstrekkings- of bewaringsbevel. In de praktijk kan het echter voorkomen dat het niet altijd gemakkelijk is om een dergelijk bevel op te volgen.
Als een bevel onvolledig is of onvoldoende informatie bevat, is het wellicht niet mogelijk om gehoor te geven aan het bevel. Het is ook mogelijk dat de aanbieder helemaal niet beschikt over de gevraagde data. In voorkomende gevallen is men verplicht om de autoriteit daarvan direct op de hoogte te brengen.
In andere gevallen kan men te maken hebben met tegenstrijdige verplichtingen. Het kan immers voorkomen dat men een Europees verstrekkingsbevel kan botsen met lokaal toepasselijke wetgeving. Ook in dat geval dient u de opvragende autoriteit daarvan onmiddellijk in kennis te stellen.
In de praktijk komt het daarnaast vaak voor dan aanbieders gebonden zijn aan een contractuele verplichtingen om de data geheim te houden. Een dergelijke contractuele geheimhoudingsverplichting is echter geen reden om geen gehoor te geven aan een bevel van de justitiële autoriteit. In feite kan de aanbieder dan deze contractuele verplichting niet nakomen. Om die reden is het raadzaam om in contracten te bepalen dat u niet gebonden bent aan een geheimhoudingsverplichting zodra u van een bevoegde autoriteit een bevel tot verstrekking van de data ontvangt.
Geeft u geen gehoor aan een Europees verstrekkings- of bewaringsbevel en heeft u daarvoor geen goede redenen? Of heeft u de opvragende autoriteit niet onmiddellijk ingelicht over die redenen en heeft u de bijbehorende procedure niet (correct) gevolgd? Dan loopt u het risico op een boete van maximaal 2% van uw totale wereldwijde jaaromzet.
Afronding
Het voorstel voor de nieuwe regels rondom elektronisch bewijs in strafzaken is verstrekkend voor aanbieders van digitale diensten binnen de Europese Unie.
Het Europees Parlement is nu aan zet. De toekomst zal uitwijzen of dit voorstel het in deze vorm – dan wel in gewijzigde vorm – zal halen. Wij houden u uiteraard op de hoogte.
Meer informatie
Wilt u meer informatie? Neem dan gerust contact met ons op!