We leven in een innovatieve en creatieve wereld. De wereld om ons heen verandert snel. De Innovatieve Meesters van Elferink & Kortier Advocaten houden de ontwikkelingen op onze vakgebieden voor u bij in deze databank.
HvJ EU geeft duidelijkheid over de grondslag gerechtvaardigd belang: de KNLTB mocht klantgegevens verkopen
Moeten organisaties uitkijken met het verkopen van persoonsgegevens? Met andere woorden, kan een commercieel belang kwalificeren als een gerechtvaardigd belang in de zin van de AVG? Het Europese Hof van Justitie (hierna: ‘HvJ EU’) heeft recent duidelijkheid gegeven over de invulling van het begrip gerechtvaardigd belang in artikel 6 AVG. Onder bepaalde omstandigheden kan een commercieel belang van een verwerkingsverantwoordelijke worden aangemerkt als een gerechtvaardigd belang. De kern: het belang moet rechtmatig zijn. Deze uitspraak zal mogelijk ten goede komen aan dienstverleners, verenigingen of marketingbedrijven die persoonsgegevens verzamelen en verwerken voor commerciële doeleinden. Dit soort verwerkingen kunnen voortaan– onder bepaalde voorwaarden – in overeenstemming zijn met de AVG. De recente uitleg van het HvJ EU staat echter in schril contrast met de huidige normuitleg die de Autoriteit Persoonsgegevens (hierna: ‘AP’) al jaren hanteert.
Achtergrond
In 2020 heeft de AP een flinke boete opgelegd aan de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennisbond (hierna: ‘KNLTB’). De vereniging had de persoonsgegevens van haar leden tegen een vergoeding gedeeld met twee sponsoren. De AP stelde zich op het standpunt dat dat de KNLTB hiermee in strijd met de AVG had gehandeld. De vereniging zou namelijk geen rechtmatige grondslag hebben gehad voor het verstrekken van de gegevens. De KNLTB meende echter dat zij een gerechtvaardigd belang had bij de verwerking. Daartegenin voert de AP aan dat een gerechtvaardigd belang een in een wet vastgesteld en/of een tot de wet behorend belang moet zijn, en een zuiver commercieel belang past niet in dit kader. Daarnaast stelde de AP dat het toestaan van een commercieel belang in strijd zou zijn met artikel 8 EVRM (de eerbiediging van privéleven). De rechtbank Amsterdam vroeg vanwege de heersende onduidelijkheid om uitleg aan het HvJ EU over de invulling van de grondslag ‘gerechtvaardigd belang’.
Juridisch kader ‘gerechtvaardigd belang’
De AVG biedt zes grondslagen voor het rechtmatig verwerken van (gewone) persoonsgegevens. Een van die grondslagen is het gerechtvaardigd belang van bijvoorbeeld de verwerkingsverantwoordelijke. Het moet gaan om een echt, concreet en rechtstreeks belang. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat uw organisatie bestaande klanten na een aankoop mag informeren over soortgelijke, eigen producten of diensten. Of het beveiligen en beschermen van computersystemen. Het hebben van een zuiver commercieel belang is al sinds lange tijd een punt van discussie geweest. Onduidelijk is of commerciële belangen een gerechtvaardigd belang in de zin van de AVG kunnen zijn. In een eerdere blog van ons behandelden wij de VoetbalTV-rechtspraak die ziet op deze juridische discussie.
Commercieel belang kan gerechtvaardigd belang zijn
Volgens de AP kwalificeert het enkel dienen van een commercieel belang niet als gerechtvaardigd belang, aangezien een belang pas gerechtvaardigd is als het in de wetgeving of elders in het recht benoemd is als een rechtsbelang. Een erg strenge uitleg, waarop al veel kritiek is geleverd. Het HvJ EU wijst nu op het feit dat de Europese wetgever nadrukkelijk niet in de AVG heeft voorgeschreven dat een belang pas gerechtvaardigd zou zijn als het in de wet is vastgelegd. Het HvJ EU oordeelt dat een belang gerechtvaardigd is als de verwerkingsverantwoordelijke kan aantonen dat het belang rechtmatig is. Uit dit oordeel volgt dat een commercieel belang een gerechtvaardigd belang zou kunnen zijn. Overigens moet er nog wel aan de andere twee cumulatieve vereisten zijn voldaan, wil er sprake zijn van een gerechtvaardigd belang. Zo moet de noodzakelijkheid van de verwerking door KNLTB worden getoetst, en dient er een belangenafweging plaats te vinden.
Benieuwd naar de uitspraak? Lees hier het arrest van 4 oktober 2024 van het HvJ EU.
Uitleg ‘gerechtvaardigd belang’
Met deze uitspraak is er eindelijk meer duidelijkheid over de uitleg van de grondslag gerechtvaardigd belang. Tot op heden geeft de AP in haar uitleg aan dat “het enkel dienen van zuiver commerciële belangen, winstmaximalisatie, het zonder gerechtvaardigd belang volgen van het gedrag van werknemers of het (koop)gedrag van (potentiële) klanten, etc.” niet als een gerechtvaardigd belang kwalificeert. Eerder schreven wij al over dit – naar onze mening (te strikte) standpunt van de AP over gerechtvaardigd belang, klik hier om verder te lezen over dit onderwerp.
Met de komst van het oordeel van de HvJ EU zal de AP haar normuitleg dus moeten aanpassen.
