Wat was er aan de hand?

Al sinds een tijd is Max Verstappen met zijn racewagen actief in de reclames van supermarktketen Jumbo. Supermarktketen Picnic gebruikte vervolgens een jonge man in een Red Bull racepak die wel (heel toevallig) veel leek op Max Verstappen. Het was echter snel duidelijk dat het niet de echte Max Verstappen betrof, maar een lookalike. ‘Als je op tijd bent, hoef je niet te racen’ – was het bijbehorende motto van Picnic. Jumbo kon de humor hiervan wel inzien. Max Verstappen was echter minder blij. Wegens inbreuk op zijn portretrecht startte Max een procedure en vorderde schadevergoeding.

Wat is een portretrecht?

Zodra iemand herkenbaar is afgebeeld, is er sprake van een portret. Er kan sprake zijn van een portret dat in opdracht is gemaakt. Bijvoorbeeld indien iemand een foto laat maken bij een fotograaf. Daarnaast kan er sprake zijn van een niet in opdracht vervaardigd portret. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als er een foto op straat wordt gemaakt waarop toevallige passanten staan.

Publicatie van in opdracht gemaakte portretten is in principe alleen toegestaan na toestemming van de geportretteerde. Publicatie van niet in opdracht gemaakte portretten is daarentegen in principe toegestaan, tenzij de geportretteerde een redelijk belang heeft dat zich verzet tegen deze publicatie. Dit redelijke belang kan een privacy belang zijn, maar bijvoorbeeld ook een commercieel belang. In het geval van Max gaat het om dit commerciële belang. Met een lookalike van Max probeert Picnic immers geld te verdienen.

Portret of niet bij een lookalike?

Waar het in deze zaak juridisch om draait is: wanneer is er sprake van een portret? Moet het de persoon zelf betreffen, in dit geval Max Verstappen, of kan een lookalike ook worden aangemerkt als een portret van Max Verstappen? Iedereen moest immers meteen aan Max Verstappen denken toen ze een jongeman in een Red Bull pak in een supermarktreclame voorbij zagen komen.

In eerste aanleg oordeelde de rechtbank Amsterdam dat er sprake was van een portret van Max Verstappen. Volgens de rechtbank handelde Picnic onrechtmatig door het portret van Max Verstappen zonder diens toestemming openbaar te maken. De rechtbank veroordeelde Picnic tot het betalen van een schadevergoeding van € 150.000. In hoger beroep had het Hof Amsterdam echter een andere mening en draaide de uitspraak van de rechtbank weer terug. Hierover schreven wij eerder een artikel in onze nieuwsbrief.

Vervolgens kwam deze zaak voor de Hoge Raad (22 april 2022, ECLI:NL:HR:2022:621). De Hoge Raad oordeelde dat een lookalike, in dit geval, ook kan worden gezien als een portret van iemand anders. Dat mensen zagen dat het niet om Max Verstappen zelf ging, maakt niet uit. Het begrip portret wordt door de Hoge Raad ruim uitgelegd. Een lookalike van Max Verstappen kan derhalve worden gezien als een portret van Max. De Hoge Raad gaat derhalve mee in de opvatting van de rechtbank en bepaalt dat het hof deze zaak opnieuw moet behandelen.

Wat betekent dit voor Max & Picnic?

Kan Max nu meteen die schadevergoeding van € 150.000, of mogelijk inmiddels wel meer, bij Picnic claimen? Nee, dit oordeel betekent (nog) niet dat Picnic verplicht is een schadevergoeding te betalen aan Max Verstappen. De Hoge Raad heeft alleen nog maar geoordeeld dat er sprake was een portret en niet of Max een redelijk belang had om zich te kunnen verzetten tegen de publicatie daarvan. Daar moet nu het hof over gaan oordelen. Daarbij zal het hof moeten beoordelen of Max schade heeft geleden door het inzetten van de lookalike door Picnic. Mocht het hof tot het oordeel komen dat dit het geval is, dan wordt het voor Picnic uiteindelijk waarschijnlijk wel een duur grapje…